کنجاله سویا Soybean Meal تا سال 1375 کنجاله سویا، تقریباً جایگاهی در سبد محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور نداشت، اما از این سال به بعد کنجاله سویا به تدریج جای خود را به عنوان یکی از محصولات ضروری کشاورزی در کشور باز کرد و این روند تا جایی پیشرفته است که امروز تصور بازار محصولات کشاورزی ایران بدون وجود کنجاله سویا تقریباً محال است و اگر برای مدت یک هفته عرضه این کالا به بازار با اخلال مواجه شود، بازار گوشت و مواد پروتئینی کشور به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. هم اکنون سالانه نزدیک به 2.5 میلیون تن کنجاله سویا در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که بخش قابل توجه آن در بخش خوراک طیور و دام به کار گرفته می‌شود |
کنجاله سویا یکی از مهم‌ترین منابع تغذیه دام و طیور و منبع اصلی تأمین پروتئین مورد نیاز دام و طیور و در نتیجه مهم‌ترین نهاده‌های تولید گوشت در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. اینن محصول که از دانه سویا استحصال می‌شود،در کنار ذرت بخش عمده خوراک دام و طیور را در کشور تشکیل می‌دهد. اهمیت کنجاله سویا در بازار محصولات کشاورزی ایران به حدی است که درر تابستان سال 91 اختلال چند روزه در ورود و توزیع این کالا در کشور منجر به وقوع نوسان بسیار زیادی در قیمت گوشت مرغ شد. در عین حال با وجود اهمیت بسیار زیاد کنجاله سویا در تأمینن خوراک دام و طیور کشور، وابستگی نزدیک به 100 درصدی ایران به واردات کنجاله و دانه سویا نقطه ضعف بزرگی در این زمینه به شمار می‌رود.
کنجاله سویا از فرآیند استحصال روغن از دانه سویا، به دست می‌آید. سویا گیاهی است که به خاطر دانه خوراکی آن کشت می‌شود. سویا به لحاظ میزان رشد و شکل ظاهری آن از تنوع زیادیی برخوردار است. ارتفاع انواع گیاه سویا از 20 سانتی‌متر تا 2 متر مشاهده شده است. خوشه‌های سویا، ساقه و برگ‌های این گیاه توسط رشته‌های قهوه‌ای یا خاکستری پوشیده شده است. میوه این گیاه بسته پشمینی است که در خوشه‌های 3 تا 5 تایی در کنار هم قرار می‌گیرد. هر بسته معمولاً از 2 تا 4 دانه 5 تا 11 میلی‌متری تشکیل می‌شود. سویا در اندازه‌ها و رنگ‌های مختلفی از جمله مشکی، قهوه‌ای،، آبی،زرد و سبز کشت می‌شود. علامتی که بر روی پوسته دانه سویا دیده می‌شود پیوندگاه گیاه است. در یک گوشه این پیوندگاه شکاف بسیار ریزی دیده می‌شود که امکان جذب آب را برای دانه فراهمم می‌سازد.
کنجاله سویای مورد استفاده در خوراک دام و طیور در یک تقسیم‌بندی کلی به دو نوع معمولی با 43 تا 44 درصد پروتئین و کنجاله سویای پوست‌کنده با 47 تا 49 درصد پروتئین تقسیم‌بندی می‌شود.. امروزه در کارخانه‌های مدرن استحصال سویا، سویای با 35 درصد پروتئین و 18 درصد روغن، به روش استحصال حلال، تحت عملیات اسختراج قرار گرفته و تقریباً تمام روغن آن استحصال می‌شود.. سویایی که روغن آن استخراج شده است اکنون حاوی پروتئین، کربوهیدرات‌ها مواد معدنی و ویتامین‌هاست. در این مرحله پوست دانه سویا که قبلا جدا شده بود، مجدداً با کنجاله سویا مخلوط می‌شود تاا میزان پروتئین آن به سطح 44 درصد برسد.
